Cá nhân Tự Do là yếu tố quan trọng đối với bất kỳ thể chế nào, kể cả trong nền Quân Chủ. Nếu như cá nhân được đảm bảo sự Tự Do, thì sự tồn tại của xã hội sẽ bền vững.

Người Tin Lành Huguenots ở Pháp, khi đọc sách của Tiên Tri Daniel, họ phát hiện ra rằng, khi một vị vua không còn giữ giao ước đối với Thượng Đế qua các ước thúc đạo đức tự thân và cam kết trách nhiệm đối với quyền lực đó, thì quyền lực (được ban cho) vị vua đó không còn giá trị nữa. Và vì vua không còn quyền lực thế tục nữa, nên người dân phải tự tạo ra một cơ chế quản trị đất nước.

Ví dụ của việc này là thế nào? Vua David có lần thấy vợ của thuộc tướng khỏa thân trên mái nhà, ông sinh lòng ham muốn, gửi người đó ra chiến trường khốc liệt nhất để chết. Lúc người kia chết rồi thì ông chiếm đoạt giai nhân. Vị vua Do Thái sau này gặp sự trừng phạt của Đấng Yhwh.

Người Catholics thì không thích như thế, Giáo Hoàng hay Giáo Hội có làm sai điều gì, như phạm vào giới cấm, 10 điều răn,… thì quyền lực thế tục của họ không bị ảnh hưởng. Nên sau này, trên quan điểm đó mà Catholics thảm sát người Tin Lành ở Pháp, tới thời Louis XIV thì người Huguenots bị bức hại tới còn rất ít, họ hoặc là phải tuyên bố rửa tội trở về với Catholics, hai là phải bỏ đi lên phía Bắc Âu.

Nên Tin Lành sau đó phát triển rất mạnh ở Bắc Âu. Nếu bạn tham gia cộng đồng Catholics ở Việt Nam, họ nhiều khi dùng lối nói “trở lại đạo” giành cho việc đi truyền đạo là từ cơ sự đó.

Tuy nhiên, ly cà phê này xin không nói sâu về tình huống đó. Hãy trở lại với sự hỗn loạn nội tâm, bạn hãy click vào clip, và làm bài test này, sau đó hãy quay lại đọc tiếp.

 

Bên dưới là link

Bài test trên có hai nhóm người cùng chơi bóng rổ, đội trắng và đội đen. Bài kiểm tra yêu cầu rằng, từ lúc bắt đầu cả hai đội chuyền bóng, bạn đếm xem đội trắng chuyền bóng bao nhiêu lần.

Cuối bài test, câu hỏi là: bạn có thấy con gấu đen đi kiểu moonwalk trong clip hay không.

Nếu bạn đã từng xem clip thì bạn thấy đây là câu hỏi lãng nhách. Nhưng xem lại thì đúng là… có một người mặc bộ đồ gấu đen đi moonwalk như Michael Jackson trong clip. Tại sao lúc đầu bạn không nhìn thấy.

Có một cách giải thích là thế này:

 

Khi bạn tập trung vào một cái gì đó, thì bạn sẽ thấy chung quanh không còn quan trọng nữa. Nên bạn chỉ có thể thấy lờ mờ những thứ xung quanh. Việc bạn tập trung vào điều gì được quyết định bởi giá trị mà bạn chọn lựa.

Đa phần, phấn đề xuất hiện trong cái khung cảnh có độ phân giải “lờ mờ” đó. Ma quỷ từ hỗn loạn nội tâm bước ra, cũng là vào lúc mà con mắt Horus không để ý tới nó.

Trong cuộc sống cũng vậy, mỗi người đều có một sự tập trung khác nhau, và bởi vì vậy nên nhiều khi, ta chỉ có thể nhìn thấy được cái ta muốn thấy, mà không thấy được cái người khác nhìn thấy. Giác độ của mỗi người sẽ khác nhau, độ phân giải của không gian và thời gian cũng sẽ khác nhau.

Ta không thể giải quyết vấn đề bằng cái tâm thức tạo ra nó, đúng không? Nên nhiều khi trong đời, gặp vấn đề không giải quyết được ta lại tự hỏi: không biết người khác gặp chuyện này thì xử lý thế nào?

Chúng ta không biết rằng giá trị mà ta ôm giữ, và mục tiêu mà ta hướng tới có thực sự quan trọng hay không. Và nhiều khi, trên con đường theo đuổi mục tiêu đó, ta gặp một số vấn đề mà tự thân không thể nào giải quyết.

Nhiều khi tập trung mãi cho sự nghiệp, nhìn lại thấy rằng ta đã bỏ lỡ rất nhiều thứ trong đời. Lắng nghe một đoạn Kinh Phật, bước đi dưới hàng cây, vào chợ quê mua quà bánh, hay chỉ đơn giản là ngồi nghe đứa trẻ con kể về thế giới của nó… những thứ tưởng chừng như vô thưởng vô phạt, lại có tác dụng làm tâm hồn trở nên hết sức thư thái, nhẹ nhàng.

Nhiều khi gặp bế tắc trong đời, ta không biết giải quyết thế nào, dẫu là ta có thành tựu tới đâu trên con đường học vấn, hay sự nghiệp, cho tới khi nghe lời khuyên từ một người suốt ngày chỉ quanh quẩn ở làng quê trồng trọt.

Nên sự đa dạng của xã hội hết sức quan trọng, bởi vì nó đảm bảo rằng con người tồn tại trong xã hội đó khi hướng tới những mục tiêu khác nhau, sẽ có giác độ và độ phân giải khác nhau đối với từng sự việc trong đời. Và vì thế kinh nghiệm của người này nhiều khi tưởng chừng không quan trọng, nhưng lại rất có tác dụng đối với người khác.

Trật tự (Order) và hỗn loạn (Chaos) luôn song hành cùng với nhau, Đạo Gia giảng là Âm-Dương, không ngừng tương phụ tương thành lẫn nhau trong đời sống.

Xã hội trở nên biến thái là bởi vì tính đa dạng không được tôn trọng và quan tâm. Trẻ con đứa nào cũng phải học giỏi, đứa nào cũng phải vào đại học, mục tiêu của người lớn áp lên con trẻ chỉ có như thế, giá trị mà người ta đặt vào tâm hồn con trẻ chỉ có như thế.

Thành ra xã hội của những con người đó trở nên hết sức què quặt.

Đây là một ly cà phê nhẹ nhàng, nhưng cũng không ngoài nỗ lực chạm vào một ý tưởng lớn về xã hội tự do.

(Andrew Nguyen)